• چرا با وجود تسلط بر یک موضوع خاص؛ درست زمانی که باید حاصل تلاشهای درسی خود را ببینیم ، قادر نیستیم پاسخ صحیح را بخاطر بیاوریم؟

این تجربه نمونه ای از مشکلی به نام « قفل شدن حافظه » است، یعنی ناتوانی در به یادآوردن یک موضوع مشخص ، یک نشانی ، یک راه حل سریع ، یک فرمول یا نکته درسی یا حتی روش حل یک مسئله.این همان شیوه ای است که روانشناسان در طراحی آزمون های مختلف از جمله کنکور سراسری بکار می گیرند تا هم اعتماد به نفس و زمان تست زنی شما را از بین ببرند و هم استرس تان برای ادامه ی کار افزایش پیدا کند، زیرا تعداد شرکت کنندگان در آزمون سراسری زیاد است و ظرفیت پذیرش برای قبولی در بهترین رشته ها و دانشگاهها هم بسیار محدود.به همین دلیل استفاده از استراتژی قفل کردن حافظه، فیلتر هوشمندانه ای برای جداسازی آن دسته از رتبه هایی است که می بایست وارد بهترین رشته ها و دانشگاههای تهران شوند.
این استراتژی فقط مختص برگزاری آزمون های سراسری نیست بلکه یک شیوه علمی و فراگیر است که سالهاست در طراحی آزمون هایی نظیر آیلتس ، تافل و غیره نیز دیده می شود.

•  چرا چنین اتفاقی می افتد؟

قفل شدن حافظه زمانی رخ می دهد که یک مطلب در مغز شما بطور مناسب ذخیره شده است اما چیزی آنرا پوشانده و مانع می شود که شما به پاسخ صحیح دست پیدا کنید و یا آن چیز باعث می شود تا شما راه حلی اشتباه را برای پاسخگویی برگزینید.
به عبارتی علت این قفل شدن ، یک ذره اطلاعاتی است که با همان فضای محتوایی اطلاعاتی که شما به دنبالش می گردید همپوشانی دارد. این حافظه متداخل بقدری فضول است که وقتی شما سعی در یادآوری مطلب مورد نظر می کنید بر سر راه آن قرار می گیرد و هرچقدر شما تلاش بیشتر و سخت تری برای کنار زدن این حافظه ی فضول می کنید، مقاومت آن در برابر تلاش هوشیارانه شما به شدت افزایش می یابد.

در حقیقت هنگامی که دانش آموز تلاش می کند تا نکته ای را به یاد بیاورد؛ فعالیت قسمتهایی از مغز بیشتر از سایر بخش های آن می شود. در نتیجه این بخش های فعال شده ای که اطلاعات قفل شونده را نگه می دارند مانع کار بخش هایی می شوند که برای بخاطر آوردن پاسخ صحیح به آنها نیاز است.

•  اثرات قفل شدن حافظه چیست؟

تأثیر اولیه و مستقیم آن، از دست رفتن زمان به دلیل مکث زیاد دانش آموز روی تستهایی است که از این تاکتیک در طراحی آنها استفاده شده است. اثر بعدی؛کاهش شدید اعتماد به نفس فرد در سر جلسه آزمون است، زیرا این مشکل باعث می شود تا همه ی محاسبات دانش آموز برای کسب رتبه ی برتر بهم بخورد. او تا قبل از ورود به سر جلسه تصور می کرده که قادر است تا با کسب درصدهای بالا به هدف خود برسد اما ناگهان با تستهایی برخورده است که توانایی های او را به شدت زیر سؤال برده اند و شانس موفقیت چنین دانش آموزی در کسب رتبه های برتر را تقریبا به صفر رسانده اند.

• راهکارهای حل مشکل قفل شدن حافظه چیست؟

این یک امر بدیهی است که برای موفقیت در آزمونی که روانشناسان و طراحان حرفه ای سازمان سنجش در طراحی آن نقش دارند و ناخواسته استرس شدیدی در آن حاکم بوده و سرعت عمل در یادآوری مطالب و رسیدن به پاسخ صحیح به شدت تعیین کننده است، می بایست سبک زندگی غلط و شیوه های سنتی مطالعه را کنار گذاشت و با آموزش مهارت های صحیح مطالعه ، یادگیری و تست زنی در کنار بهبود عملکرد حافظه بتوان با سرعتی بسیار بالا به مطالعه و یادگیری مطالب و پاسخگویی به پرسش های چهارگزینه ای پرداخت.

اصلاح برنامه غذایی ، آموزش مهارت هایی برای استفاده از ظرفیت های بالقوه حواس چندگانه و خلاقیت فردی ، تقویت حافظه و اصلاح روشهای طبقه بندی اطلاعات در نیمکره چپ و راست برای رفع مشکل قفل شدن حافظه از اهمیت بسزایی برخوردار است. در ادامه نیز ارائه برنامه های درسی منظم و علمی که مبتنی بر اصول روانشناسی موفقیت و بهبود عملکرد حافظه هستند توانایی فرد در پاسخگویی به انواع سؤالات کنکور و از جمله تستهایی که از تله های قفل شونده حافظه بهره می گیرند را افزایش می دهد.
به همین دلیل در ابتدا باید از دانش آموز ؛ یک سری تست های حافظه و عملکرد شناختی گرفته شود تا بتوان بطور دقیق مشکل را شناسایی کرد، سپس باید یک برنامه علمی برای اصلاح مسیرهای دریافت اطلاعات مغز او طراحی نمود و با ارسال سیگنال هایی مشخص به بازسازی مسیرهایی پرداخت که مستعد قفل کردن حافظه هستند.